Η κ. Αναστασία Αντωνίου είναι Εικαστικός-Δασκάλα

Νομίζουμε ότι η επιβράβευση προς τα παιδιά μας για κάτι που πέτυχαν τα ενθαρρύνει, μήπως όμως τελικά τα περιορίζει και τα μπλοκάρει; Τότε δεν έχουμε παρά να τα εκπαιδεύσουμε να αγαπάνε τη διαδρομή και όχι τη γραμμή τερματισμού.

Μεγαλώνοντας σε μία εποχή που θεωρούνταν ξιπασιά να καμαρώνεις για τα κατορθώματα των παιδιών σου, δεν θυμάμαι ποτέ τους γονείς μου να λένε για μένα πράγματα του στιλ «η Αναστασία έχει ταλέντο στην ζωγραφική». Όποτε κάποιος τρίτος έπλεκε το εγκώμιό μου, αρκούνταν σε ένα απλό «ναι, προσπαθεί», ή «πράγματι, της αρέσει πολύ». Η μαμά και ο μπαμπάς μου ήταν φειδωλοί στο να μας δίνουν επιβράβευση. Όπως έλεγαν, κρατούσαν το καμάρι τους για μας υπό έλεγχο, για να μην πάρουν τα μυαλά μας αέρα.

Fast forward τριάντα χρόνια αργότερα. Βρίσκομαι σε έναν ποδοσφαιρικό αγώνα του εξάχρονου τότε ανιψιού μου, που προσπαθεί να συγκεντρωθεί στο παιχνίδι ενώ από τις κερκίδες ακούγεται διαρκώς η φωνή της μαμάς του να πανηγυρίζει: «Μπράβο παιδί μου! Σκίζεις!». Σε μία φάση του αγώνα, η μπάλα έρχεται στα πόδια του κι ενστικτωδώς την κλωτσάει προς το τέρμα, χωρίς όμως να καταφέρει να χτυπήσει τα δίχτυα. «Γκολ!!!!!» φωνάζει η μητέρα του, προς τεράστια αμηχανία όλων μας. Στο τέλος του αγώνα, αναγκαζόμαστε να μη διαψεύσουμε το παιδί, που έχει πλέον πιστέψει ότι έβαλε γκολ (αφού το είπε η μαμά του), και υπόσχομαι στον εαυτό μου ότι δεν θα ξαναβρεθώ κοινωνός σε παρόμοια κατάσταση.

 Τι είδους επιβράβευση χρειάζεται;

 Από την επιφυλακτικότητα των γονιών μου να υπογραμμίσουν τα κατορθώματά μας μέχρι το ψέμα που επέλεγε για το παιδί της η αδελφή μου, πιστεύοντας λανθασμένα ότι έτσι θα τόνωνε την αυτοπεποίθησή του, σίγουρα υπήρχε μία μέση οδός. Και, για χρόνια, πίστευα ότι αυτή που ακολουθούσα με τα δικά μου παιδιά ήταν η σωστή. Μιλούσα για τα ταλέντα και τα κατορθώματα του γιου μου χωρίς όμως να καταλάβω ότι έτσι του φορούσα άνετες και βολικές ταμπέλες, μέσα στις οποίες του καθόριζα να κινηθεί. Γιατί, κάθε φορά που έλεγα «μπράβο που πήρες άριστα στην ιστορια » ή «ο Κωνσταντίνος μου έχει ταλέντο στην μουσική», φαίνεται ότι του έβαζα αυτόματα περιορισμούς.

Ναι. Σύμφωνα με πρόσφατες ανακαλύψεις στον τομέα της νευροεπιστήμης, το να εξυμνούμε τα παιδιά μας είναι πολύ πιθανό να παγώνει τις επιδόσεις τους. Σκεπτόμενη τον ανιψιό μου, συνειδητοποιώ μήπως αυτός ήταν ο λόγος που δεν προσπάθησε ποτέ λίγο παραπάνω, και κάθε παρατήρηση του προπονητή του τον έκανε να θέλει να τα παρατήσει. «Αφού με αποθεώνουν, μάλλον είμαι τέλειος», και «αν δεν είμαι τέλειος μήπως δεν αξίζει καν να προσπαθώ». Αυτά είναι τα μηνύματα που γράφουν στον εγκέφαλο, στήνοντας παγίδα στον ενήλικο εαυτό που περιμένει να ξεδιπλωθεί.

Μάλιστα, όταν από πιτσιρίκια λέμε στον εαυτό μας ότι είμαστε καλοί στο Α ή στο Β, ή χάλια στο Γ και το Δ, αυτόματα ενσωματώνουμε αυτά τα χαρακτηριστικά στην προσωπικότητά μας, πράγμα που καθορίζει το πόσο αφηνόμαστε, τελικά, να απολαύσουμε κάτι στο οποίο δεν είμαστε και σούπερ τέλειοι.

Μου πήρε πολλά χρόνια μέχρι να αφεθώ στη χαρά της κίνησης και του χορού, σαν κάτι που μου άρεσε απλά να κάνω, χωρίς να είμαι και ιδιαίτερα καλή σε αυτό. Σκεφτείτε το! Πόσα πράγματα στερούμε από τον εαυτό μας, μόνο και μόνο επειδή έχουμε μάθει α) να κυνηγάμε τα ταλέντα μας και β) να κρύβουμε τις ατέλειές μας;

Σύμφωνα με τη συγγραφέα Glennon Doyle, η χρυσή τομή που θα βοηθήσει πραγματικά τα παιδιά μας να γίνουν ολοκληρωμένοι ενήλικες είναι να εστιάζουμε στην προσπάθεια και όχι στο αποτέλεσμα. Στο ταξίδι, και όχι τον προορισμό.

Πράγματι. Έρευνες δεκαετιών οδήγησαν την ψυχολόγο Dr Carol Dweck του Πανεπιστημίου του Stanford στη συγγραφή του best seller της, «Άλλαξε τον τρόπο που σκέφτεσαι». Η ιδέα της είναι απλή αλλά τόσο δυνατή, που μπορεί να αλλάξει τις προσωπικές μας πεποιθήσεις στο λεπτό.

Στο βιβλίο της η Dr Carol Dweck αποδεικνύει, σύμφωνα με την περιγραφή της έκδοσης, πώς «η επιτυχία στο σχολείο, στη δουλειά, στον αθλητισμό, στις τέχνες και σχεδόν σε κάθε τομέα της ανθρώπινης δραστηριότητας μπορεί να επηρεαστεί σημαντικά από τον τρόπο που σκεφτόμαστε για τα ταλέντα και τις ικανότητές μας. Όσοι πιστεύουν ότι οι ικανότητες είναι προκαθορισμένες είναι λιγότερο πιθανό να εξελιχθούν σε σχέση με όσους πιστεύουν ότι οι ικανότητες μπορούν να αναπτυχθούν…. Με τις κατάλληλες αλλαγές στις παγιωμένες πεποιθήσεις μπορείτε να δώσετε κίνητρα σε όσους μανατζάρετε, διδάσκετε και αγαπάτε για να μεταμορφώσουν τη ζωή τους – κι εσείς τη δική σας».

Σκεφτείτε λοιπόν τι δύναμη κατέχουμε ως φροντιστές των παιδιών και των μαθητών μας, στα χρόνια που βρίσκονται υπό την προστασία μας και είναι ακόμη εύπλαστα, προς διαμόρφωση!

 Η χαρά της συμμετοχής

 Εχθές παρακολούθησα μαζί με τον σύντροφό μου την συναυλία που είχε διοργανώσει ο γιος μας ..

Ο Κωνσταντίνος μας είχε έναν κομβικό ρόλο στην ηχητική κάλυψη της εκδήλωσης με αρκετές απαιτήσεις, και τα πήγε εξαιρετικά. Μάλιστα, μετά την συναυλία, μία από τις δασκάλες με σταμάτησε στο διάδρομο για να μου εξυμνήσει το μουσικό του ταλέντο. Τι έκανα;

Αρχικά αντέδρασα ακριβώς όπως οι γονείς μου, απαντώντας της με μετριοφροσύνη…

Μετά από την επιμονή της στις ιδιαίτερες ικανότητες του γιου μου δέχτηκα τη φιλοφρόνηση κι έτρεξα να τον βρω λέγοντας του. «Φάνηκε πολύ η τόση δουλειά που είχες κάνει, μπράβο!» του είπα. «Μμμ, ωραία», σκέφτηκα. «Ίσως έτσι επιθυμήσει να συνεχίσει να δοκιμάζει τις ικανότητές του, αντί να καθίσει στον καλογυαλισμένο θρόνο του «ταλέντου».